Er worden speciale gerechten klaar gemaakt die horen bij een bepaalde feestdag omdat ze een symbolische betekenis hebben. In dit wereldverhaal kom je meer te weten over smakelijke hapjes die tijdens de belangrijkste feestdagen worden gegeten – en waarom.
Auteur: Xiaojun Zhang en Marijke Kunst
Chinees Nieuwjaar - xin nian - is één van de belangrijkste feestdagen in China maar ook voor mensen met een Chinese achtergrond buiten China. Chinese feestdagen worden geteld volgens de Chinese maankalender. Het nieuwe jaar begin daarom ieder jaar op een andere datum in januari of februari. Veel mensen reizen naar familie en de plaats waar ze vandaan komen.
Een grote familiemaaltijd is één van de belangrijkste onderdelen van de feestelijkheden. Ingrediënten en gerechten hebben vaak een symbolische betekenis en zijn verankerd in de Chinese cultuur. Elk gerecht representeert een bepaalde wens of hoop voor het komende jaar.
Met Chinees Nieuwjaar worden veelal dumplings gemaakt om het nieuwe jaar goed in te luiden, vooral in het noorden van China. Deze deegpakketjes met een hartige vulling worden geserveerd met een sausje met knoflook en soja. Soms wordt er een muntje in verstopt; degene die het muntje vindt zal het meeste geluk ten deel vallen. De bootvorm van dumplings lijkt op oude Chinese goudklompjes en daarom worden ze geassocieerd met het verkrijgen van rijkdommen. Hetzelfde geldt voor loempia’s die doen denken aan goudstaven.
Tijdens Chinees Nieuwjaar speelt vis een belangrijke rol op de eettafel. Het Chinese woord voor vis is yu 鱼 en wordt op dezelfde manier uitgesproken als het woord voor overvloed, yu 余. De Chinese taal is een toontaal en daarom zijn er woorden die op dezelfde manier worden uitgesproken maar iets anders betekenen. Doordat het woord yu vis of overvloed betekent wordt het eten van vis geassocieerd met voorspoed in het nieuwe jaar. De symbolische betekenis van een ingrediënt of gerecht hangt vaak samen met een bepaalde klank die met eten geassocieerd wordt.
Na vijftien dagen is het tijd om de viering van nieuwjaar en het samen komen van de familie af te sluiten met het Lantaarnfestival. Deze feestdag valt op de eerste volle maan in het nieuwe jaar. Het Lantaarnfestival staat ook in het teken van verzoening en vergeving, en overleden voorouders worden geëerd. Op deze dag is het gebruikelijk om tangyuan of yuanxiao te eten - kleefrijstballetjes in een siroop of bouillon. Het eten van tangyuan drukt de wens uit voor een gelukkig leven vol harmonie en vreugde. Het woord tangyuan betekent ook ‘eenheid’. De ronde vorm van de kleefrijstballetjes en de klankassociatie symboliseren het samenzijn en de saamhorigheid van de familie. Dit gerecht wordt ook tijdens huwelijksfeesten en andere familiereünies gegeten.
In de loop van het jaar komen er andere feestdagen voorbij, zoals het Drakenbootfestival. Dan worden veelal kleefrijstpakketjes gegeten. Deze zongzi zijn gemaakt van kleefrijst en gevuld met allerlei soorten vullingen. Ze worden in bamboe bladeren verpakt en daarna gestoomd of gekookt. Zongzi zijn er in allerlei verschillende vormen - van piramidevormig in het zuiden tot lange kegels in het noorden van China.
Naast de vele feestdagen worden ook verjaardagen op een symbolische wijze gevierd: dan worden hele lange ‘lang leven noedels’ gegeten (changshoumian) die de wens voor een lang leven uitdrukken.
Dumplings, vis, kleefrijstballetjes, kleefrijstpakketjes, maancakes zijn bijzonder smakelijke en betekenisvolle gerechten die tijdens feestdagen worden gegeten maar slechts een paar voorbeelden uit de enorm uitgebreide en veelzijdige Chinese keuken en eetcultuur waarin eten en symboliek zo nauw verweven zijn. Gerechten kunnen op vele manieren mensen blij maken en betekenis hebben!
Misschien vind je het ook leuk om te lezen over Oud en Nieuw vieren in een Chinese familie samen met hun voorouders. Of over Hoe Chinees is Chinees eten. Bekijk hiervoor onze andere Wereldverhalen.
Ben je benieuwd naar de uitgebreide en veelzijdige Chinese keuken dan zijn de YouTube vlogs van Rose&Anzai Country Life erg leuk.
Deze feestdag wordt op de vijfde dag van de vijfde maand van de Chinese kalender gevierd - eind mei of in juni. Er worden drakenbootraces gehouden en kleefrijstpakketjes (zongzi) gegeten. Het Drakenbootfestival herdenkt vermoedelijk de beroemde en geliefde dichter Qu Yuan (c. 340–278 voor Chr.) die na onenigheid met de keizer werd verbannen en in de rivier sprong. De lokale bevolking probeerde hem nog te redden met bootjes. Om te voorkomen dat zijn lichaam door vissen werd opgegeten werden kleefrijstpakketjes in de rivier gegooid. Dit verhaal vertelt de oorsprong van de drakenbootraces en het eten van zongzi.
Een andere grote feestdag die eigenlijk net zo belangrijk is als Chinees Nieuwjaar is het Midherfstfestival, wat vaak in september of oktober valt. Het is oorspronkelijk een oogstfeest en wordt in de achtste maand van de Chinese kalender gevierd als het volle maan is – ergens midden september tot begin oktober als de volle maan op haar helderst aan de hemel staat. Het wordt daarom ook wel Maanfestival of Maancakefestival genoemd.
Het Midherfstfestival is vooral ook een familiereünie waarbij families samen maancakes eten om de maan en de maangodin Chang'e te eren. De ronde vorm van de maancakes symboliseert ook de familiereünie. Een mythe vertelt over Chang’e die van het onsterfelijkheidselixer drinkt en naar de maan opstijgt en de maangodin wordt.
